Po długiej i ciężkiej chorobie dnia 04.02.2015 roku w miejscowości Nowe Miasto nad Pilicą zmarł Karol Parno Gierliński. Znany romski działacz społeczny,rzeźbiarz, malarz, poeta i prozaik.
Urodził się w 1938 roku w Poznaniu, w rodzinie Sinti zamieszkałej w Wielkopolsce od kilku pokoleń. Był Wiceprezesem Związku
Romów Polskich z siedzibą w Szczecinku oraz posłem Międzynarodowego Parlamentu Romskiego - International Romani Union (IRU). W roku 1957 ukończył Technikum Chemiczne w Poznaniu. W latach 1957-1963 studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu. W młodości zarabiał na życie jako wędrowny kotlarz. Pracował w zawodzie konserwatora dzieł sztuki, instruktora zajęć plastycznych w domach
kultury, nauczyciela. Był kierownikiem literackim zespołów działających pod auspicjami Poznańskiej Estrady, w tym Romskiego Zespołu Pieśni i Tańca
„Roma”. W roku 2001 został wyróżniony odznaką Zasłużony Działacz Kultury, a w 2011 został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. Parno rzeźbę uprawiał zawodowo od roku 1963. Początkowo pracował w metalu, później najczęściej w drewnie. Jego prace były wielokrotnie wystawiane w kraju i za granicą, znajdują się w licznych muzeach i zbiorach prywatnych.
Karol Gierliński był wieloletnim współpracownikiem Związku Romów Polskich. Publikacje jego autorstwa wydawane w Szczecinku zawsze cieszyły się dużym zainteresowaniem wśród czytelników. Prócz solidnego partnera w kwestiach zawodowych był dla nas również bliskim przyjacielem, zawsze służącym dobrym słowem i radą.
Należał do Związku Literatów Polskich. Jako poeta zadebiutował w roku 1968 wierszem „Deszcz”, wydrukowanym w tygodniku „Nowa Wieś”. Jego utwory poetyckie były publikowane w prasie literackiej i w almanachach. W roku 2001 ukazał się nakładem Wydawnictwa NICE w Bydgoszczy zbiór jego poezji pt. „Xaratuno thuv/Odległy dym”, który wzbudził znaczne zainteresowanie i został przetłumaczony na język niemiecki przez Karin Wolff. W roku 2007 Związek Romów Polskich z siedzibą w Szczecinku wydał, obszerny zbiór opowiadań pt. „Meteory/Siłałe ćerhenia” jego autorstwa. Natomiast w 2012 roku w Tarnowie został opublikowany wybór jego dawnych i nowych wierszy pt. „Róża pustyni”. W 2009 r. Związek Romów Polskich z siedzibą w Szczecinku razem z Samorządową Agencją Promocji i Kultury w Szczecinku zorganizowali „Piknik romski” pod nazwą „Poezja w rytmie czardasza”. Tego dnia jego uczestnicy mieli m.in. możliwość zapoznać się z poezją Karola Parno Gierlińskiego.
Karol Parno Gierliński miał bardzo wyczulony słuch społeczny. Działał w związkach zawodowych. Wspierał utworzenie Spółdzielni Socjalnej „KHETANE” w Szczecinku, która nie tylko dała pracę potrzebującym jej ludziom, ale i stwarzała szansę na zachowanie zawodów tradycyjnie uprawianych przez Romów. Dostrzegał, że w zmieniającym się świecie warunkiem nie tylko awansu społecznego, ale i godziwego życia staje się wykształcenie. Stał się autorem pierwszego w Polsce i jednego z bardzo niewielu na świecie podręcznika dla romskich dzieci w wieku wczesnoszkolnym „Miri szkoła/Romano elementaro”, który wydany został w 2007 roku.
Miri szkoła - Romano elementaro autorstwa Gierlińskiego to pionierski podręcznik dla dzieci romskich w wieku wczesnoszkolnym wydany w dialekcie Polska Roma i Bergitka Roma. Był kamieniem milowym w dziedzinie edukacji młodych Romów, po dziś świetnie służy dzieciom m.in. w świetlicach integracyjnych.
Jest autorem publikacji wydanych w ramach serii „Romowie wczoraj i dziś” przez Związek Romów Polskich z siedzibą w Szczecinku:
- „Zawody, profesje romskie”, 2008.
- „Kobieta w środowisku romskim” (razem z Elżbietą Aliną Jakimik), 2009.
- „Sinti w Polsce”, (razem z Elżbietą Aliną Jakimik), 2011.
W 2012 r. opublikował we Wrocławiu „Profesje romskie”, opracowane graficznie przez Marka Rudowskiego. Był także konsultantem ds. romskich i zagrał postać Śero Roma (Króla Romów) w filmie „Papusza” w reż. Joanny Kos-Krauze i Krzysztofa Krauze (2013 r.). Zagrał także w serialu telewizyjnym „Na dobre i na złe” wcielając się w rolę „Hauptmano” (2009 r., odcinek 386 pt. „Kabała”). Był także konsultantem kilku prac magisterskich i doktorskich z dziedziny romologii.
Odszedł człowiek, który uważany był za znawcę języka, kultury oraz obyczajowości romskiej. Był osobą niezwykle lubianą i cenioną w środowisku romskim.
„Łokhi phuv łenge.
Niech mu ziemia lekką będzie”.
Andrzej Sochaj
fot. z archiwum ZRP
